Hukuk: 'Sokak Lambası' mı, 'El Feneri' mi?

Said Doğrul tarafından yazıldı. Aktif .

 

Hukuk fakültesinin bir usûl dersinde, hakkın esas olarak adliyede aranacağını söyleyen hoca, acaba kendini izaha muhtaç hissetmiş midir?

İÜHF öğrencisi, fail ve münfail Şafak Yayla, ilgili hususu sınav kâğıdında şerh etmiş midir?

Kullanışlı bir mecazla hukuk, 'sokak lambası'na mı benzer, yoksa 'el feneri' midir?

Şafak'la tanışıklığımız yoktu. Kalorifer bucağında belki afiş hazırlarken, kişiliğini bir kitle hareketinin varlığında eritirken, kızıl günün şafağında uyandırılmayı hayal ederken, biz 'öteki'leri uyuşmuşlukla tahfif ettiğini zannediyorum.

"Biz" ve "ötekiler". Sol görüşe eylem planında uzak durmuş biri olarak, yoldaşların hırçın, nobran ve fakat donkişotça duruşlarını ilgiyle takip ederdim. Eylemlerinin ma'lul olduğu usûlsüzlük bir kenara; inandığı değerlere göre yaşama arzularını takdir ederdim.

Ancak beni, yani "gökten indiği sanılan kitapların dogmaları" ile zihnini uyuşturmuş birini, olduğu gibi kabullendiklerini pek sanmıyorum. Çünkü 'aydınlanmış' her radikal hareket, toplumun ana gövdesinden ayrılır ve onun üstünde hisseder kendini. Bu itibarla toplum ya kendilerince aydınlatılacak, ya da buna mecbur tutulacaktır.

Mecbur.

Şafak da muhtemelen aynı fikirdeydi, tıpkı kırmızının 49 diğer tonu gibi: hak verilmez, -zorla- alınır; zira "zor, tarihin [devrimci değişimin] ebesidir".

Toplumun üzerinde konumlanmış olma sanrısı, bireylere seçkinlik hissi verir, ve radikalizmi, hatta şiddeti bu suretle meşrulaştırır.

Weber'in noterliğini yaptığı “meşru şiddet tekeli”nin devlete devri, iktidarın gayr-ı meşru görülmesi hâlinde iptal edilebilir mi? Adaletin olmadığı hükmüyle, manuel ayarlara dönülebilir mi? Hak talebinden hareketle, hukuka aykırı fiiller icra edilebilir mi?

Hak, bir savcının şakağında aranabilir mi?

Şafak'ı tahrik eden fikirler, bütünüyle yanlış değil. Ne Berkin Elvan cinayetinde, ne de diğer mağduriyetlerde adalet -ekseriyetle- tecelli etmiyor. Adalet saraylarında, adaletin kralı bulunmuyor. İnsanoğlunun ceffelkalem kanunları, adaletin mutlak tesisinde her daim nâkıs kalıyor.

Öte yandan adalete yönelmiş hukuk, 'el feneri' değil, 'sokak lambası'dır. Sabit, müstahkem ve müstakil. Karanlık çöktüğü vakit, kendiliğinden devreye girer. Özneyi değil, vukuatı kerteriz alır. Belirli bir noktayla sınırlı olmaksızın her yeri aydınlatır.

Adalete dair söylenmiş her sözün birer karine teşkil ettiği bu dünyada, tanım erkliği vehmiyle meşruluğu tarif etmek, usûlü göz ardı etmek, masum birinin hayatına kast etmek bizatihi adalet duygusuna aykırı bir edimdir. "Usûl esasa mukaddemdir". Prosedür, içeriği şekillendirir: suya biçim kazandıran sürahidir.

Şafak'ın anlamaya yatkın olduğu görüşlerin de parmak bastığı üzere mevzuat [mevzu hukuk], iktidarın oyuncağıdır; doğru.

Beri taraftan Türkiye'de mevcut fay hatları, içerikten ziyade, yorum unsurunda kırılganlaşıyor.

Maalesef kanun fikrinin noksanlığını aşmış, genel prensiplerden söz edemiyoruz. Hangi görüş iktidarda ise, onun yorumunun baskın çıktığını; 'el feneri' ile işine gelen noktayı aydınlattığını görüyoruz.

Kısacası pozitif metinlerin gediklerinden beri surette, sistemin -öncelikle- bükülmeye meyyal hâli problem oluşturuyor.

Bunu aşmanın bir yolu, kişisel eylemlerin de adaletin konusu olduğunu, adaletin asgarî ahlâka tekabül ettiğini unutmamaktan geçiyor.

Evet, adalet duygusu kanunlardan bile bağışıklığı iktiza ediyor; fakat hukuk idesinden değil.

Yazar Hakkında

Said Doğrul

Said Doğrul

İlk ve orta öğrenimini, gözünü açtığı şehirde tamamladı. Hukuk okumak üzere Bursa akvaryumundan İstanbul deryasına kulaç attı. Bir müddet tiyatro ile oyalandı, üç-beş kısa filmimsi çekti. İstanbul Üniversitesi Kamu Hukuku yüksek lisans programında temaşager, aynı kurumda Sosyoloji lisans talebesi. Sıfat değil, eylem olarak ‘yazar’lığını, editörlüğünü de yaptığı Fikir Adası e-dergisinin yanı sıra, sair süreli yayınlarda sürdürüyor. Şu an ise uzak ülkelerde, davulun sesinin geldiği yeri bulmaya çalışıyor. İleride cennetlik olmak istiyor.

 

Kafa Kâğıdı:       |  

Online dergiler Online dergiler