Kavram Eksenli İnsan | Ömer Kaya

İskele Editörü tarafından yazıldı. Aktif .

KAVRAM EKSENLİ İNSAN

Kavram, herhangi bir konuda içeriğin kapsayıcılığını ifade edecek bir sınır ve bu sınırın kapsadığı içeriğe dair satırbaşlarını anlamlı bir şekilde ifade eden kelimedir. Kavramlar gerek akademik anlamda gerekse günlük yaşamda sık sık kendisinden bahsedilen fakat “şey” sözüyle geçiştirilen öksüz kelime grubudur.

Kavram eğitimi başlı başına incelenmesi gereken bir mesele olmasına karşın bu mesele karşı takınılan tavır şaşırtıcıdır. Bir konuyu ifade ederken konuyla ilgili anahtar kavramlara dair derinlemesine bir fikir yoksa ifade sadece söyleyenin kendi egosunu kabartan dakikalar olmaktan öteye gitmeyecektir. Temel eğitim-öğretimden itibaren kavramların zihinlere yerleştirilmesinde doğru bir metot takip edilmelidir. Zira henüz eğitiminin başındaki bir insan zihnine yerleştirdiği kavramlar doğrultusunda yaşamını sürdürecektir. Kavram eğitimi eksik kaldığında ise yaşama boyunca konuşurken “şey”,”mesela”,”ıııı” gibi anlamsız sesleri kullanmak zorunda kalacaktır, zira neyi niçin anlattığı konusunda pek de bir fikri yoktur. Eğitim sistemimizin yetiştirdiği öğrenciler tam bir ezber canavarı olup çıkmakta, o ezberlerin gerçek mahiyeti konusunda ise en ufak bir fikre sahip değillerdir.

Örneğin bir öğrenciye integral kavramının içeriğine dair yapılacak bir sunum yerine integral formülleri sıralanırsa bu öğrenci çok iyi integral alan fakat bu bilgisini gerçek yaşamla eşleştiremeyen bir kişi olarak yaşamını sürdürecektir. İntegralın en kaba haliyle küçük parçacıkların toplanması fikrine dayalı olarak öğretilmesi halinde ise bu öğrenci integrali nerede kullanacağını bilecektir.

Kavramsal eğitimi eksik kalan bir kişi hem ezber gibi mayınlı bir alanla karşı karşıya gelecek, üstelik bildiğini zannedecektir. Belli bir yazılı metni kavramlar haricinde okuduğumuzda(ki buna gazete okur gibi okumak da diyebilir) bu metnin esas fikrinden çok metindeki kopuk kopuk kelimeler dizisine zihnimizin ev sahipliği yaptığına şahit olacağız. Bu kopuk kelimeler bir süre sonra yanlış uygulama, unutkanlık v.b arızalara neden olacaktır.

Kavram çalışmasından kasıt elbette ki kuru bir sözlük bilgisi değildir elbette. Zira bir kelimeye birden fazla anlama yüklenen metinlerde o kavramı sadece belli bir yönüyle bilmek metnin anlam bütünlüğüne dair fikrimizi karıştıracağı gibi verimli bir çalışmadan da uzak olacaktır. Aynı kelimenin bile farklı metinlerde farklı anlamlar yüklendiği düşünüldüğünde kavramları ortaya koyma işinin ne derece ciddi olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır.

Kavram çalışmasının en önemli ayağı ise referans eserler kısmıdır. Kişinin kendi bulunduğu çevresi, kültürü, mesleği, meşrebine göre bu referans eserler değişebilmektedir. Bu yüzde referans eserleri hakkında keskin ifadeler kullanmak pek yararlı olmayacaktır. Belli bir çerçeve çizme adına referans eserlerin insanı ve onun yaşadığı kâinatı bütüncül kavrayan eserlerden oluşmasında büyük yarar vardır.

Zira insan çok yönlü bir varlık olması dolayısıyla yine onu ve onun ilgilendiklerini tanımlarken de birden fazla eksende değerlendirme yapmak sağlıklı sonuçlara götürecektir. Örneğin insanın ve çevresinde gelişen olayları basit bir maddeci bakışla yorumlayıp metafiziği yok saymak bir analizden çok değer ifade etmeyen ucu yırtık kâğıt para gibidir.

Kavram çalışmanın insana sağladığı en önemli fayda da tutarlılıktır. Kavramlar ekseninde düşünce üreten insanlar olaylara göre değil, ilkelere göre hareket etmektedirler. Zira ilkelerini de yine belli kavramlara dayandırmışlardır. İlkelere dayalı bir hayat tereddütlerden olabildiğince uzak olacaktır zira hadiseler karşısında telaşa düşmek yerine kendi ilkesi doğrultusunda bir pozisyon almaya itecektir.

Post-modern çağda yeni bir eğitim modeli aranırken kavram modelli bir eğitim sistemi asla göz ardı edilemeyecek bir konumda durmaktadır.

 

Ömer Kaya

Paylaş


     Ömer Kaya'nın Eski Yazıları

Yazar Hakkında

İskele Editörü

Online dergiler Online dergiler